Klinik Çalışma Dizaynı

MDR 2017/745 (Tıbbi Cihaz Yönetmeliği) kapsamında klinik çalışma süreçleri, bir tıbbi cihazın güvenliğini ve performansını doğrulamak için yapılan düzenleyici gerekliliklerin önemli bir parçasıdır. Bu klinik çalışmalar, uluslararası standartlarla uyumlu olmalıdır. MDR klinik çalışma gereklilikleri ile ilgili olarak en sık başvurulan standartlardan biri ISO 14155’tir. Bu standart, klinik araştırmaların nasıl planlanması, yürütülmesi, izlenmesi ve raporlanması gerektiğini belirler.

 

ISO 14155 ve MDR Kapsamındaki Klinik Çalışmalar

ISO 14155: Tıbbi cihazlar için klinik araştırmalar – İyi Klinik Uygulamaları başlıklı bu standart, tıbbi cihazlarla ilgili klinik çalışmaların etik, bilimsel, teknik ve düzenleyici standartlarla uyumlu bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar. MDR 2017/745 kapsamında klinik çalışma dizaynı ve yürütme süreçleri bu standarda dayanarak yapılmalıdır.

ISO 14155, aşağıdaki temel alanlarda rehberlik sağlar:

 

• Klinik çalışmanın etik ilkeleri: Çalışmaların katılımcıların haklarını koruyarak ve risk-fayda dengesini gözeterek yürütülmesi gereklidir.
• Çalışma protokolü oluşturma: Klinisyenler ve üreticiler, belirlenen hedefleri karşılayan, klinik ve bilimsel geçerliliği olan bir çalışma planı geliştirmelidir.
• Hasta güvenliği ve veri bütünlüğü: Katılımcıların güvenliği en yüksek önceliğe sahiptir ve verilerin doğruluğu, güvenilirliği sağlanmalıdır.
• Düzenleyici otoritelerle uyum: MDR’nin gereklilikleri ile uyumlu olacak şekilde verilerin toplanması, raporlanması ve düzenleyici otoritelerle paylaşılması gerekir.

 

MDR 2017/745 Kapsamında Klinik Çalışma Dizaynı

MDR, cihazın sınıfına bağlı olarak klinik çalışma gereksinimlerini farklılaştırır. Yüksek riskli cihazlar (örneğin Sınıf III ve implantlar) için klinik çalışmalar, ürünün CE işareti alması öncesinde yapılmak zorundadır. Klinik çalışmanın amacı, cihazın güvenliğini, performansını ve klinik faydalarını doğrulamaktır.

 

1. Klinik Çalışmanın Planlanması ve Protokol Geliştirilmesi

Klinik çalışma dizaynı aşaması, titizlikle hazırlanmış bir çalışma protokolü ile başlar. Protokol, çalışmanın amacını, yöntemini, değerlendirme kriterlerini ve sonuç ölçütlerini içerir. MDR gereklilikleri doğrultusunda ISO 14155’teki iyi klinik uygulamalara göre planlanmalıdır:

 

• Amaç: Cihazın klinik etkinliğini ve güvenliğini doğrulamak.
• Katılımcı Seçimi: Klinik çalışmalarda uygun hasta popülasyonunun seçimi önemlidir. Katılımcıların gönüllü ve bilgilendirilmiş onam almış olmaları zorunludur.
• Çalışma Dizaynı: Çalışmanın randomize, kontrollü, açık etiketli, çift kör veya başka uygun bir metodolojiye sahip olması, çalışmanın klinik sorularına yanıt vermek için en uygun dizaynın belirlenmesi gerekir.
• Sonuç Ölçütleri (Endpoints): Klinik çalışmada elde edilmesi gereken sonuçlar, yani cihazın performansı ve güvenliği hakkında ölçülebilir sonuçlar.

 

1. Etik ve Onam Süreçleri

MDR ve ISO 14155, katılımcıların haklarını, güvenliklerini ve iyilik hallerini öncelikli olarak korur. Katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alınmalı ve çalışmanın katılımcılar üzerinde yaratabileceği olası riskler net bir şekilde açıklanmalıdır. Klinik çalışmalarda etik kuralların ve insan haklarının korunması zorunludur.

 

1. Veri Toplama ve Yönetimi

Klinik çalışmalar sırasında toplanan tüm veriler, ISO 14155’e uygun şekilde belgelenmeli ve MDR ile uyumlu olarak düzenleyici otoritelerle paylaşılmalıdır. Veriler:

 

• Doğru, eksiksiz ve izlenebilir olmalıdır.
• Denetim izleri ile birlikte saklanmalı ve gerekli belgeler klinik araştırma boyunca güncel tutulmalıdır.

 

1. Verilerin Analizi ve Raporlanması

Klinik çalışmanın tamamlanmasının ardından, toplanan veriler analiz edilir ve cihazın güvenlik ve performansı hakkında sonuçlar elde edilir. Bu aşamada:

 

• İstatistiksel analiz yapılmalı ve sonuçlar değerlendirilmelidir.
• Yan etkiler ve komplikasyonlar dikkatlice incelenmeli ve bu veriler, MDR’nin gerektirdiği klinik değerlendirme raporuna (CER) dahil edilmelidir.

 

ISO 14155’e uygun olarak, çalışma tamamlandığında bir klinik araştırma raporu hazırlanmalı ve ilgili düzenleyici otoritelere sunulmalıdır.

 

Klinik Çalışma Türleri

MDR ve ISO 14155’e göre tıbbi cihazlar için yapılacak klinik çalışmalarda çeşitli dizaynlar kullanılabilir:

 

• Randomize Kontrollü Çalışmalar (RCTs): Altın standart olarak kabul edilen bu çalışma tipi, cihazın klinik etkinliğini ve güvenliğini değerlendirmek için en güçlü kanıt sağlar.
• Gözlemsel Çalışmalar: Cihazın doğal kullanım koşulları altında nasıl performans gösterdiğini gözlemlemek için yapılır.
• Karşılaştırmalı Çalışmalar: Cihazın benzer bir cihazla karşılaştırılması (eşdeğerlik) yapılabilir.
• Açık Etiketli Çalışmalar: Katılımcılar ve araştırmacılar, hangi cihazın kullanıldığını bilirler.

 

Risk Yönetimi ve İzleme

Klinik çalışmaların her aşamasında risk yönetimi önemlidir. ISO 14155 ve MDR gerekliliklerine göre çalışmanın başından sonuna kadar riskler izlenmeli ve yönetilmelidir. Klinik çalışmanın güvenliği ile ilgili herhangi bir olayın raporlanması zorunludur.

 

• Post-Market Clinical Follow-Up (PMCF): Cihazın piyasaya sürüldükten sonra da klinik verilerle sürekli olarak izlenmesi gerekmektedir. Bu, MDR’nin sürekli güvenlik ve performans izleme gereksinimleri kapsamında önemlidir.

 

ISO 14155 ve MDR Uyumu

ISO 14155, MDR’nin gereklilikleriyle tamamen uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır. MDR’nin klinik veri gereksinimlerini karşılamak amacıyla ISO 14155 standartlarına uygun bir klinik çalışma dizaynı geliştirmek, üreticilerin CE işaretleme sürecini sorunsuz bir şekilde tamamlamasını sağlar.

 

Sonuç olarak, MDR 2017/745 yönetmeliği, tıbbi cihazların güvenliğini ve performansını doğrulamak için ISO 14155 standardına uygun klinik çalışmaların yürütülmesini zorunlu kılar. Klinik çalışma dizaynı, cihazın risk-fayda profilini belirlemek ve düzenleyici gereklilikleri karşılamak için büyük önem taşır.